Siku tisa kuelekea uchaguzi, zinahitaji haya

Dar es Salaam. Wakati sekunde zikizidi kuyoyoma, saa zikikimbia na siku tisa tu zikisalia kabla ya Watanzania kuelekea kupiga kura katika uchaguzi wa serikali za mitaa, kila mmoja  ana wajibu wa pekee kuhakikisha anashiriki kikamilifu kwenye mchakato huu wa kidemokrasia.

Uchaguzi huo, uliopangwa kufanyika Novemba 27, 2024 una nafasi kubwa ya kubadili mustakabali wa jamii zetu kwa miaka mitano ijayo.

Hii ni nafasi ya kuandaa daraja la maendeleo au kujiweka katika mahangaiko na changamoto za kijamii na kiuchumi. 

Kwa siku tisa zilizosalia kuelekea uchaguzi huo, kuna mambo ya msingi unayopaswa kuzingatia.

Ulijiandikisha?

Ni muhimu kila mpiga kura kuhakikisha majina yake yameorodheshwa kwenye daftari la wapiga wakazi.

Daftari hilo, ndilo linalotumika kuorodhesha majina ya wakazi wa maeneo husika na ndilo linalokuhalalisha kushiriki kupiga au kupigiwa kura.

Kwa mujibu wa Tume Huru ya TaiFa ya Uchaguzi (INEC) mwaka 2019, zaidi ya wapiga kura milioni sana walijiandikisha, lakini takriban asilimia 15 hawakujitokeza kupiga kura kwa sababu ya changamoto za kutothibitisha majina yao mapema.

Katika siku hizi chache, ni jukumu la kila mmoja kuhakikisha hana vikwazo vya kiutaratibu na sheria vinavyomzuia kushiriki mchakato huo.

Wagombea na sera zao

Kwa siku zilizobaki Ofisi ya Rais, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa (Tamisemi) na vyama vya siasa vina jukumu la kuhakikisha wananchi wanapata taarifa za kina kuhusu wagombea.

Kwa sababu tayari uteuzi umeshafanyika na pazia la kampeni linaenda kufunguliwa, sera ndizo zitakazoamua ushindi wa mgombea.

Uchaguzi si sherehe ya majina maarufu bali ni mchakato wa kuchagua viongozi wenye uwezo wa kuleta maendeleo.

Katika uchaguzi wa serikali za mitaa wa mwaka 2019, utafiti wa Repoa ulionyesha asilimia 45 ya wapiga kura hawakujua kikamilifu sera za wagombea wao, jambo lililochangia uchaguzi wa viongozi wasiowajibika kwa jamii.

Mpiga kura anapaswa kutumia siku hizi tisa zilizobaki kuhudhuria mikutano ya kampeni, zitakapozinduliwa, kusoma ilani za vyama na hata kuuliza maswali magumu ili kufanya maamuzi sahihi. 

Amani na utulivu

Historia ya Tanzania imejaa mifano ya mafanikio ya kuendesha chaguzi kwa amani.

Lakini tunapaswa kuwa waangalifu dhidi ya kauli na vitendo vinavyoweza kuchochea vurugu.

Mwaka 2020, ripoti ya Kituo cha Sheria na Haki za Binadamu (LHRC), ilionyesha asilimia 20 ya vurugu za uchaguzi zilitokana na mivutano ya kidini na kikabila, hasa wakati wa kampeni.

Sasa ni wakati wa kudumisha mshikamano, kuelekeza mijadala kwenye hoja badala ya chuki na kuhakikisha tunaacha mfano bora kwa kizazi kijacho. 

Hamasa kwa wapiga kura

Ushiriki wa wananchi katika uchaguzi ni ishara ya nguvu ya kidemokrasia.

Katika uchaguzi wa serikali za mitaa wa mwaka 2019, ni asilimia 65 tu ya waliojiandikisha walijitokeza kupiga kura.

Takwimu hizo zinaonyesha bado kuna kazi kubwa ya kuwahamasisha watu kushiriki.

Familia, marafiki na majirani wanapaswa kushirikiana kuhamasishana ili ifikapo Novemba 27 kila mmoja awe sehemu ya mabadiliko. 

Kuimarisha maandalizi ya siku ya uchaguzi

Kwa wapiga kura, kuhakikisha wanajua vituo vyao vya kupigia kura ni hatua muhimu.

Hii husaidia kuepuka msongamano na kuchanganyikiwa siku ya uchaguzi.

Kwa mujibu wa ripoti ya INEC 2019, asilimia 10 ya wapiga kura walishindwa kupiga kura kwa wakati kwa sababu ya kushindwa kufika vituoni mapema. 

Kwa mamlaka zinazohusika, hatua hizi chache zilizobaki ni fursa ya kuhakikisha vifaa vyote vya uchaguzi vipo tayari, watumishi wamepewa mafunzo ya kutosha, na mazingira ya vituo vya kura ni rafiki kwa wapiga kura wote, wakiwemo wazee, wanawake wajawazito na watu wenye ulemavu. 

Kujiepusha na rushwa, uvunjifu maadili

Rushwa imeendelea kuwa changamoto katika chaguzi mbalimbali.

Transparency International iliripoti mwaka 2020 kwamba asilimia 18 ya wapiga kura walirubuniwa kwa njia ya rushwa ili kuwachagua wagombea fulani.

Wakati huu tunapokaribia siku ya uchaguzi, ni muhimu kuhakikisha maamuzi ya wananchi hayashawishiwi na zawadi za muda mfupi, bali yanatokana na utashi wa kweli wa mabadiliko. 

Kulinda haki za wengine

Kila mmoja ana haki ya kupiga kura kwa uhuru na usalama.

Mikutano ya kampeni inapaswa kuheshimu sheria za uchaguzi na wapiga kura wanapaswa kuacha tabia ya kuwakatisha tamaa wengine kushiriki.

Kwa mujibu wa sheria za uchaguzi nchini, vitendo vya kuwatishia wapiga kura vinaweza kusababisha kifungo cha hadi miaka mitatu jela.

Kujiandaa kisaikolojia na kifamilia

Katika siku hizi chache, ni muhimu kuhakikisha kwamba familia zimetayarishwa kwa siku ya uchaguzi.

Hakikisha watoto wapo salama, na ratiba ya siku hiyo imepangwa vizuri ili kuepusha mizozo.

Uchaguzi ni suala la kijamii linalohitaji mshikamano wa kifamilia na kijamii. 

Siku tisa zinaweza kuonekana kuwa chache, lakini zinaweza kuwa msingi wa kuleta mabadiliko makubwa.

Kama Taifa, tunapaswa kutumia kila saa iliyobaki kuhakikisha tunajiandaa kwa njia sahihi kushiriki katika zoezi hili muhimu.

Huu ni wakati wa kuonyesha uzalendo kwa kuchagua viongozi wanaostahili na kuhakikisha kuwa demokrasia yetu inazidi kuimarika. 

Tukumbuke kwamba kila kura ina uzito mkubwa. Kwa kila mmoja wetu anayejitokeza kupiga kura, tunaandika ukurasa mpya wa historia ya Taifa letu.

Tafakari, jipange na uhakikishe siku ya Novemba 27 inakuwa ya kipekee kwa maendeleo yetu.

Vyombo vya habari pia vina nafasi muhimu ya kuhakikisha vinaripoti taarifa bila kuegemea upande wa chama chochote cha siasa.

Kwa mujibu wa Baraza la Habari Tanzania (MCT), uandishi wa uchaguzi unapaswa kuwa wa uwiano, kuzingatia maadili na kutoa fursa sawa kwa wagombea wote.

Katika siku hizi tisa, vyombo vya habari vina jukumu la kuelimisha wapiga kura, kufichua changamoto za kiutaratibu, na kupaza sauti za wananchi wanaotafuta mabadiliko.

Huu ni wakati wa kuonyesha uzalendo kwa kuchagua viongozi wanaostahili na kuhakikisha kuwa demokrasia yetu inazidi kuimarika.

Tukumbuke kila kura ina uzito mkubwa. Kwa kila mmoja  anayejitokeza kupiga kura, anaandika ukurasa mpya wa historia ya Taifa.